Online cursus “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” mei 2024

Ook vogels kennen sexuele lust en affectie

In mei zal psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas de cursus “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” ook weer organiseren in een online versie. Deze zal plaatsvinden in de vorm van 2 Zoom bijeenkomsten op dinsdag 21 mei en donderdag 23 mei 2024. Elke bijeenkomst zal 4 uur duren en plaatsvinden van 11.00 tot 15.00 uur. De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over de gevoelens en emoties van dieren.

Beschrijving cursus:

Wat voor gevoelens en emoties hebben andere dieren dan mensen? Kúnnen ze eigenlijk wel iets voelen en ervaren, hebben ze een bewustzijn? Dit boeiende vraagstuk staat al lange tijd in de belangstelling van wetenschappers en filosofen. Tijdens deze cursus gaat Esteban Rivas in op de vraag of andere dieren net als mensen bewustzijn hebben, dat wil zeggen het vermogen om positieve en negatieve dingen te beleven en te ervaren, zoals pijn en plezier. Zijn dieren robotten zonder beleving of ervaren dieren sensaties en andere zaken net als wij bewust? De Franse filosoof René Descartes beweerde dat dieren geen bewustzijn konden bezitten. Ook het behaviorisme binnen de psychologie leidde ertoe dat het onderwerp bewustzijn taboe werd verklaard. Zelfs hedentendage zijn er nog denkers die geen bewustzijn toeschrijven aan dieren, vaak op grond van veronderstelde afwezigheid van ‘hogere’ cognitieve vermogens en taal. Daartegenover staan posities die de aanwezigheid van bewustzijn beargumenteren op grond van de analogieredenering en nauwkeurige studie van het zenuwstelsel en het gedrag van dieren. Zo zal Rivas de affectieve neurowetenschap van Jaak Panksepp behandelen, waaruit blijkt dat we met andere dieren veel hersenstructuren en neurochemische stoffen voor dezelfde emotionele systemen delen, zoals angst, woede, sexuele lust, ouderlijke zorg en affectie, verdriet en speelsheid. En welke rol speelt het hormoon oxytocine bij het sociale gedrag van dieren? Rivas zal ook zijn eigen onderzoek behandelen naar het gebruik van emotie-gebaren door grote mensapen, die deze naaste verwanten van mensen werden aangeleerd in het kader van taalonderzoek. Daarnaast zal er worden ingegaan op de concrete emoties van honden en allerlei andere dieren. Wat voor gevoelens en emoties kennen ze? Plezier, pijn, jaloezie, schuldgevoel, dankbaarheid? En zien we bij dieren ook gevoelens als trots, schaamte of wraak? Welke dieren lijken te rouwen om overleden soortgenoten? Kunnen ratten, honden en apen lachen en hebben ze humor? Kunnen dieren trauma’s oplopen? Hebben dieren ook een empathisch gevoel voor de ander? We zullen ingaan op emotionele besmetting en de vele recente studies naar besmettelijk geeuwen tussen dieren onderling. Ook kijken we naar verzoening: het weer vrede sluiten na een conflict door middel van vriendelijke gedragingen. Welke dieren troosten een ander die verdrietig is? En bij welke dieren zien we vormen van gerichte hulp aan een ander in nood? En wat voor overeenkomsten bestaan er tussen mensen en andere dieren wat betreft het hebben van veranderde bewustzijnstoestanden, zoals dromen en het onder invloed zijn van psychofarmaca en drugs?

Tekening: Eric Windhorst

Deel 1. Dinsdag 21 mei 2024. 

Onderwerpen: Behandeling van het onderzoek van Rivas naar aangeleerde emotie-gebaren bij chimpansees en gorilla’s in het taalonderzoek. Definitie en kenmerken van bewustzijn. Het analogie postulaat. Geschiedenis van het denken van mensen over bewustzijn bij andere dieren. Antropomorfisme, antroponegatie en antropofobie. Gevoelens, emoties en hersenen: Inleiding tot de affectieve neurowetenschap.

Deel 2. Donderdag 23 mei 2024.

Onderwerpen: Empathie bij dieren: emotionele besmetting, gerichte hulp, verzoening en troost. Rouw bij dieren. Speelsheid en plezier. Verdere gevoelens en emoties bij dieren: trauma’s, jaloezie, trots, schaamte, schuldgevoel, dankbaarheid, wraak, etc. Veranderde bewustzijnstoestanden bij dieren: dromen en onder invloed zijn van drugs.

Voor dit in mei 2022 verschenen boek “Dierzaamheid” heeft Esteban Rivas het hoofdstuk “Het gevoelsleven van dieren” geschreven. Het hoofdstuk kan als voorbereiding voor deze cursus worden gelezen, maar dat is niet verplicht.

Voor wie? De cursus is bedoeld voor alle mensen die hun kennis willen vergroten over het bewustzijn, de gevoelens en emoties van honden en allerlei andere dieren. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk digitaal certificaat van deelname.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursus kost 110 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 30 euro voor deelname aan de cursus.

Data en tijden. De cursus bestaat uit 2 Zoom bijeenkomsten op de volgende 2 data: dinsdag 21 mei en donderdag 23 mei 2024. Elke bijeenkomst begint om 11.00 en eindigt om 15.00 uur. Er zullen een drietal pauzes van 10 minuten per bijeenkomst zijn.

Benodigdheden voor deelname. Om deel te kunnen nemen aan deze online cursus heeft U een computer of tablet nodig, met een ingebouwde camera en microfoon. Daarnaast is een goed werkende internet verbinding van belang. Ook zult U vooraf het gratis programma Zoom Basic moeten downloaden via de webpagina http://www.zoom.us Als U zich heeft opgegeven, ontvangt U een uitgebreide uitleg hoe U Zoom moet downloaden en hoe U het programma tijdens de Zoom bijeenkomsten moet gebruiken. 

Maximaal aantal deelnemers. We zullen tijdens deze cursus met maximaal 12 personen digitaal samenzijn. De docent en 11 deelnemers. Tijdens de Zoom bijeenkomsten zult U op Uw scherm dan Uzelf, de docent en de andere deelnemers kunnen zien en horen. 

Opname cursus om deze later terug te kijken. De cursus zal worden opgenomen in de cloud van Zoom. Dit gebeurt om de deelnemers de mogelijkheid te geven om na afloop van de cursus deze nog eens terug te kunnen kijken. Ook kunnen deelnemers die onverwacht niet konden deelnemen aan 1 van de bijeenkomsten, of die technische problemen hadden, op die manier de bijeenkomsten terug kijken. Deelnemers kunnen tot 30 dagen na de cursus via een aparte link naar een Zoom webpagina met een wachtwoord toegang krijgen tot de opgenomen cursus. De deelnemers kunnen de cursus daarmee niet downloaden. Alles wat wordt opgenomen zal dus beperkt blijven tot de deelnemers en zal niet publiek worden gemaakt.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursus liever fysiek volgen? Dat kan, want de inhoud van deze cursus wordt in de vorm van 1 cursusdag ook fysiek georganiseerd in Amsterdam op zaterdag 11 mei. Klik hier voor alle informatie over deze fysieke cursus.

Eerdere deelnemers aan deze cursus  waren: mensen die samenleven met 1 of meerdere dieren; dierenartsen en paraveterinairen; medewerkers van Dierenbescherming, WereldNatuurFonds en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; studenten psychologie, biologie, filosofie, biotechnologie, Animal Sciences en Dier(gezondheid) en Management; honden-, katten- en andere dierengedragstherapeuten; eigenaren en medewerkers van hondenscholen; medewerkers van hondenuitlaatservices; milieu adviseurs; medewerkers dierentuinen; medewerkers dierenopvangcentra en dierenasiels; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Heel erg bedankt voor de interessante en plezierige cursus.”

“Ik heb enorm genoten van je cursus!”

“Vond het zeer geslaagd. Onverwacht en inspirerend.”

“Meer weten over het gevoelsleven van dieren? Dan wordt deze cursus warm aanbevolen!”

“Wat mij betreft een ‘must’ voor iedereen die (al is het zijdelings) werkt met dieren of anderszins verantwoordelijk is voor het welzijn van dieren.”

Cursusdag “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” fysiek in Amsterdam 11 mei 2024

Zijn mensen de enige dieren met gevoelens en emoties? Kunnen alleen mensen zaken als pijn en plezier voelen en ervaren of delen we die beleving met andere dieren? De wetenschappelijke studie van het gevoelsleven van mensen en andere dieren levert inmiddels heel veel informatie waarmee we de aanwezigheid van een gevoelsleven bij alle dieren goed kunnen beargumenteren. Maar wat voor gevoelens en emoties hebben andere dieren dan? Kunnen ze vrolijk zijn, verdrietig, angstig, boos, geil, speels, empathisch? Kom er alles over te weten tijdens de cursusdag “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” waarop psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas U een vrolijk en boeiend overzicht zal geven van wetenschappelijk onderzoek naar het gevoelsleven van dieren. De cursusdag wordt op zaterdag 11 mei in Amsterdam georganiseerd. Bedoeld voor iedereen die meer wil weten over dieren en diens kennis over het innerlijke leven van dieren wil vergroten en verrijken.

Onderwerpen: Behandeling van het onderzoek van dr. Rivas naar aangeleerde emotie-gebaren bij de chimpansees en gorilla’s in het taalonderzoek. Definitie en kenmerken van bewustzijn. Het analogiepostulaat. Geschiedenis van het denken van mensen over bewustzijn bij dieren. Antropomorfisme, antroponegatie en antropofobie. Gevoelens, emoties en hersenen: Inleiding tot de affectieve neurowetenschap. Empathie bij dieren: emotionele besmetting, gerichte hulp, verzoening en troost. Rouw bij dieren. Speelsheid en plezier.Verdere gevoelens en emoties bij dieren: trauma’s, jaloezie, trots, schaamte, schuldgevoel, dankbaarheid, wraak, etc. Veranderde bewustzijnstoestanden bij dieren: dromen en onder invloed zijn van drugs.

Esteban Rivas en Slungel

Omschrijving: Tijdens deze cursusdag gaat dr. Esteban Rivas in op de vraag of andere dieren net als mensen bewustzijn hebben, dat wil zeggen het vermogen om positieve en negatieve dingen te beleven en te ervaren, zoals pijn en plezier. Zijn dieren robotten zonder beleving of ervaren dieren sensaties en andere zaken net als wij bewust? De Franse filosoof René Descartes beweerde dat dieren geen bewustzijn konden bezitten. Ook het behaviorisme binnen de psychologie leidde ertoe dat het onderwerp bewustzijn taboe werd verklaard. Zelfs hedentendage zijn er nog denkers die geen bewustzijn toeschrijven aan dieren, vaak op grond van veronderstelde afwezigheid van ‘hogere’ cognitieve vermogens en taal. Daartegenover staan posities die de aanwezigheid van bewustzijn beargumenteren op grond van de analogieredenering en nauwkeurige studie van het zenuwstelsel en het gedrag van dieren. Zo zal Rivas de affectieve neurowetenschap van Jaak Panksepp behandelen, waaruit blijkt dat we met andere dieren veel hersenstructuren en neurochemische stoffen voor dezelfde emotionele systemen delen, zoals angst, woede, sexuele lust, ouderlijke zorg en affectie, verdriet en speelsheid. Welke rol speelt het hormoon oxytocine bij het sociale gedrag van dieren? Rivas zal ook zijn eigen onderzoek behandelen naar het gebruik van emotie-gebaren door grote mensapen, die deze naaste verwanten van mensen werden aangeleerd in het kader van taalonderzoek. Daarnaast zal er worden ingegaan op de concrete emoties van honden en allerlei andere dieren. Wat voor gevoelens en emoties kennen ze? Plezier, pijn, jaloezie, schuldgevoel, dankbaarheid? En zien we bij dieren ook gevoelens als trots, schaamte of wraak? Welke dieren lijken te rouwen om overleden soortgenoten? Kunnen ratten, honden en apen lachen en hebben ze humor? Kunnen dieren trauma’s oplopen? Hebben dieren ook een empathisch gevoel voor de ander? We zullen ingaan op emotionele besmetting bij sociaal levende dieren en de vele recente studies naar besmettelijk geeuwen tussen dieren onderling. Ook kijken we naar verzoening: het weer vrede sluiten na een conflict door middel van vriendelijke gedragingen. Welke dieren troosten een ander die verdrietig is? En bij welke dieren zien we vormen van gerichte hulp aan een ander in nood? Wat voor overeenkomsten bestaan er tussen mensen en andere dieren wat betreft het hebben van veranderde bewustzijnstoestanden, zoals dromen en het onder invloed zijn van psychofarmaca en drugs?

Voor dit in mei 2022 verschenen boek “Dierzaamheid” heeft Esteban Rivas het hoofdstuk “Het gevoelsleven van dieren” geschreven. Het hoofdstuk kan als voorbereiding voor deze cursusdag worden gelezen, maar dat is niet verplicht.

Voor wie? Deze cursusdag is bedoeld voor alle mensen die hun kennis willen vergroten over het bewustzijn, de gevoelens en emoties van dieren. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk certificaat van deelname. 

Dit fascinerende nieuwe boek over dromen bij dieren zullen we ook behandelen tijdens deze cursus.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursusdag kost 70 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 20 euro voor deelname aan de cursusdag.

Datum en tijd. De cursusdag wordt georganiseerd op zaterdag 11 mei 2024 en begint om 11.30 en eindigt om 16.30 uur. De cursus wordt zonder lunch gegeven.

Locatie: Hoofdgebouw universiteit, De Boelelaan 1105 te Amsterdam. Deze locatie is goed te bereiken met auto en openbaar vervoer. Hulphonden zijn toegestaan in het gebouw.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursusdag liever online volgen? Dat kan, want deze cursusdag wordt ook in de vorm van een online cursus in 2 Zoom bijeenkomsten georganiseerd op dinsdag 21 mei en donderdag 23 mei Klik hier voor alle informatie over deze online cursus.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met 1 of meerdere dieren; dierenartsen en paraveterinairen; medewerkers van Dierenbescherming, WereldNatuurFonds en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; studenten psychologie, biologie, filosofie, biotechnologie, Animal Sciences en Dier(gezondheid) en Management; honden-, katten- en andere dierengedragstherapeuten; eigenaren en medewerkers van hondenscholen; medewerkers van hondenuitlaatservices; milieu adviseurs; medewerkers dierentuinen; medewerkers dierenopvangcentra en dierenasiels; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Heel erg bedankt voor de interessante en plezierige cursus. Vond de interactie ook heel fijn.”

“Ik heb enorm genoten van je cursus!”

“Vond het zeer geslaagd. Onverwacht en inspirerend.”

“Meer weten over het gevoelsleven van dieren? Dan wordt deze cursus warm aanbevolen!”

“Boeiende spreker met een heel aangename stem. Dit is wel een aanrader… het zet je tot nadenken.”

“Ben jou zo dankbaar voor de cursus en de wijsheid die je overdraagt, je laat me zo nadenken, echt heel bijzonder.”

“Wat mij betreft een ‘must’ voor iedereen die (al is het zijdelings) werkt met dieren of anderszins verantwoordelijk is voor het welzijn van dieren.”

Online cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” april 2024

In april wordt de cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” ook in een online versie door psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas georganiseerd. Deze zal worden gehouden in de vorm van 3 Zoom bijeenkomsten op dinsdag 16 april, donderdag 18 april en dinsdag 23 april. Elke bijeenkomst zal 4 uur duren en plaatsvinden van 11.00 tot 15.00 uur. De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over wetenschappelijk onderzoek naar de intelligentie en het gevoelsleven van deze bijzondere dieren.

Beschrijving cursus:

Kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten zijn dieren waar eigenlijk nog maar weinig over bekend is en waarover pas de afgelopen jaren nieuw wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. Voor de meeste mensen zijn al deze dieren behoorlijk onbekend en heeft men vaak geen idee dat ze individuen zijn met een behoorlijke intelligentie en een boeiend gevoelsleven. Vaak ‘ontmoeten’ mensen deze dieren alleen als ze op hun etensbord liggen. Ook voor wetenschappers waren deze dieren lange tijd niet interessant, omdat men dacht dat ze maar een heel beperkte intelligentie of cognitie zouden hebben. De laatste jaren zien we echter een grote toename aan onderzoek van deze dieren, met soms verrassende resultaten. Zo kunnen al deze dieren een ander als specifiek individu goed herkennen. Kippenkuikens blijken een behoorlijke aangeboren kennis te hebben als ze nog maar kort uit het ei zijn gekropen: ze hebben een voorkeur om bij voorwerpen te zijn die lijken op gezichten en die zich op een biologische manier voortbewegen, ze zijn in staat om te tellen en te rekenen en begrijpen fysieke eigenschappen als de hoogte of breedte van een voorwerp. Varkens, paarden en geiten blijken net als honden en katten een goed begrip te hebben van de communicatie van mensen en letten op de aandacht van de mens wanneer ze bijvoorbeeld diens hulp willen inroepen. Paarden en hanen kunnen zichzelf in een spiegel herkennen. Schapen, koeien en paarden kunnen goed verschillende gezichten van elkaar onderscheiden, waarvan men lang dacht dat dat een uniek menselijk vermogen was. Paarden en geiten zijn in staat om de emoties in verschillende menselijke gezichtsuitdrukkingen te begrijpen. Hennen blijken bezorgd om het welzijn van hun kuikens. En wilde zwijnen bevrijden hun soortgenoten als ze vastzitten in een val. Tijdens deze cursus krijgt U dus een nadere kennismaking met deze dieren doordat we de uitkomsten zullen behandelen van wetenschappelijk onderzoek naar hun intelligentie en gevoelsleven. Het zal in deze cursus niet gaan om onderzoek naar het welzijn van deze dieren die vaak worden ingezet als productiedieren, of om studies die proberen het welzijn van deze dieren in de veeteelt te verbeteren. De focus van de cursus zal meer fundamenteel zijn en liggen op de aard van al deze dieren als denkende en voelende wezens, zodat U een beter beeld krijgt van deze meer onbekende dieren. Al deze dieren worden vaak “productiedieren,” “landbouwhuisdieren,” of “boerderijdieren” genoemd, omdat mensen ze houden voor de productie van dierlijke producten. Tijdens deze cursus krijgt U een heel ander beeld van deze dieren, doordat we in zullen gaan op hun innerlijke leven: hun intelligentie, hun gevoelens en hun emoties.

Deel 1. Dinsdag 16 april 2024. 

Onderwerpen: Oorsprong. Sociaal leven in het wild. Domesticatie. Basale cognitie: object permanentie. Categorisatie en relationeel denken. Numerieke vermogens. Lange termijn geheugen. Ruimtelijke cognitie. Fysieke cognitie.

Omschrijving: We beginnen met een overzicht van de oorsprong en het sociale leven van deze dieren in het wild (groepsleven, dominantie, activiteitsgebied) en hun domesticatie door mensen. Hoe oud zijn de oudst bekende individuen van deze diersoorten geworden? Vervolgens kijken we naar studies omtrent basale vermogens, zoals object-permanentie, categorisatie en concepten als “groter/kleiner.” Wat voor numerieke vaardigheden hebben deze dieren, kunnen ze tellen? Hoe goed is hun lange termijn geheugen? Waaruit bestaat de ruimtelijke en fysieke cognitie van deze dieren? Kunnen ze goed navigeren in de ruimte en de route naar voedsel in een doolhof leren en op lange termijn goed onthouden? Snappen ze puzzeldozen? Kunnen varkens computerspelletjes spelen? Gebruiken zwijnen stukken schors en takken als een werktuig of gereedschap?

Deel 2. Donderdag 18 april 2024.

Onderwerpen: Communicatie en taalonderzoek. Zelfbewustzijn. Anticipatie en zelfbeheersing. Herkenning van individuen. Gezichtsherkenning. Sociaal leren en imitatie. Begrip van de geest van een ander: Theory of Mind. Bedrog.

Omschrijving: Waaruit bestaat het vocale communicatieve repertoire van kippen? We behandelen de 25 tot 30 verschillende roepen die bij hen zijn vastgesteld. Ook zullen we ingaan op nieuw onderzoek naar de taal van koeien. Kunnen varkens gebaren begrijpen waarmee mensen voorwerpen aangeven? Wat is er bekend over zelfbewustzijn bij deze dieren? Begrijpen varkens de werking van een spiegel? Kunnen paarden en hanen zichzelf herkennen in een spiegel? Anticiperen kippen en varkens op de toekomst? Zijn ze in staat tot zelfbeheersing, door niet meteen op voer af te gaan? Hoe herkennen al deze dieren elkaar als individu? Herkennen ze ook bekende mensen? Begint de herkenning van moeder en kind bij deze dieren al vroeg? Kunnen deze dieren gezichten van verschillende soortgenoten en mensen onderscheiden? Wat zijn hun vermogens op het gebied van sociaal leren en imitatie? Kunnen ze iets leren door een soortgenoot of een mens te observeren? Hebben deze dieren ook een idee van de ander als een geestelijk wezen: begrijpen ze iets van de intenties en aandacht van een ander? Snappen ondergeschikte geiten wat een dominante geit kan zien? Gebruiken hanen de voedselroep soms bedrieglijk? Letten ondergeschikte hanen er bij het hofmaken op of de dominante haan aanwezig is en proberen ze een hen dan op een stille manier te verleiden? Begrijpen deze dieren onze menselijke communicatieve signalen zoals wijzen? En hoe maken deze dieren zelf aan mensen duidelijk wat ze willen?

Deel 3. Dinsdag 23 april 2023.

Onderwerpen: Het gevoelsleven: affectieve neurowetenschap. Angst. Lust en sexleven. Ouderlijke zorg en affectie of liefde. Rouw. Speelsheid. Cognitieve bias. Herkenning emotie in gezichtsuitdrukkingen. Emotionele besmetting. Empathie. Veranderde bewustzijnstoestanden.

Omschrijving: Welke gevoelens en emoties hebben deze dieren? Hoe ziet hun sexleven eruit? En als we naar deze dieren in het wild kijken, wat voor ouderlijke zorg zien we dan tussen ouderdieren en hun kinderen? Hoe lang blijven kinderen bij hun ouders? Wat voor psychische effecten heeft de scheiding van moeder en kind in de veeteelt? Hebben deze dieren voorkeuren voor sommige soortgenoten en mogen we dus van vriendschap en affectie spreken bij deze dieren? Rouwen ze ook bij het overlijden van een dierbare? Waaruit bestaat de speelsheid van deze dieren? Worden ze optimistisch of pessimistisch na een positieve of negatieve emotionele ervaring en hebben ze net als mensen dan een cognitieve bias? Kunnen paarden, schapen en geiten de emotie in de gezichtsuitdrukkingen van soortgenoten en mensen lezen? En zien we bij deze dieren ook vormen van emotionele besmetting en zelfs empathisch gedrag? Zijn schapen en varkens ook onderhevig aan besmettelijk geeuwen? Bestaat er verzoening en troost bij deze dieren? Zijn hennen betrokken bij het welzijn van hun kuikens? Helpen deze dieren elkaar als ze in nood zijn en bijvoorbeeld aangevallen worden door een roofdier? Dromen deze dieren en kunnen ze onder invloed raken van drugs en alcohol?

Voor wie? De cursus is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk certificaat van deelname. Tenslotte is er geen voorwaarde om vegetariër of veganist te zijn om deel te kunnen nemen aan deze cursus, iedereen is van harte welkom.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursus kost 140 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 40 euro voor deelname aan de cursus.

Data en tijden. De cursus bestaat uit 3 Zoom bijeenkomsten op de volgende 3 data: dinsdag 16 april, donderdag 18 april en dinsdag 23 april. Elke bijeenkomst begint om 11.00 en eindigt om 15.00 uur.

Benodigdheden voor deelname. Om deel te kunnen nemen aan deze online cursus heeft U een computer of tablet nodig, met een ingebouwde camera en microfoon. Daarnaast is een goed werkende internet verbinding van belang. Ook zult U vooraf het gratis programma Zoom Basic moeten downloaden via de webpagina http://www.zoom.us Als U zich heeft opgegeven, ontvangt U een uitgebreide uitleg hoe U Zoom moet downloaden en hoe U het programma tijdens de Zoom bijeenkomsten moet gebruiken. 

Maximaal aantal deelnemers. We zullen tijdens deze cursus met maximaal 12 personen digitaal samenzijn. De docent en 11 deelnemers. Tijdens de Zoom bijeenkomsten zult U op Uw scherm dan Uzelf, de docent en de andere deelnemers kunnen zien en horen. 

Opname cursus om deze later terug te kijken. De cursus zal worden opgenomen in de cloud van Zoom. Dit gebeurt om de deelnemers de mogelijkheid te geven om na afloop van de cursus deze nog eens terug te kunnen kijken. Ook kunnen deelnemers die onverwacht niet konden deelnemen aan 1 van de bijeenkomsten, of die technische problemen hadden, op die manier de bijeenkomsten terug kijken. Deelnemers kunnen tot 30 dagen na de cursus via een aparte link naar een Zoom webpagina met een wachtwoord toegang krijgen tot de opgenomen cursus. De deelnemers kunnen de cursus daarmee niet downloaden. Alles wat wordt opgenomen zal dus beperkt blijven tot de deelnemers en zal niet publiek worden gemaakt.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursus liever fysiek volgen? Dat kan, want deze cursus wordt ook fysiek in Amsterdam georganiseerd op zaterdagen 13 en 20 april. Klik hier voor alle informatie over deze fysieke cursus.

Kijk op de Agenda pagina voor alle cursussen (fysiek en online) die in deze periode worden georganiseerd.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met kippen, varkens, runderen, paarden, geiten, schapen of andere dieren; medewerkers van opvangcentra en kinderboerderijen; boeren en medewerkers van de veehouderij; medewerkers van de Dierenbescherming en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; dierenartsen en paraveterinairen; studenten Diergezondheid en Management; docenten diergedrag hogescholen en universiteiten; dierengedragstherapeuten en paardencoachen; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Was weer een bijzonder leerzame cursus! Een cursus die in mijn optiek voor iedereen interessant is. Dank!”

“Het was zeer de moeite waard: een aanrader!”

“Bedankt voor de inspirerende cursus en ik verheug me weer op een volgende cursus.”

“Wederom een boeiende cursus met een hele leuke gezellige presentator! Top!”

Cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” fysiek in Amsterdam april 2024

Op zaterdagen 13 en 20 april zal in Amsterdam weer de cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” worden georganiseerd. Daarin zal psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas uitgebreid ingaan op wetenschappelijk onderzoek naar de slimheid en het rijke gevoelsleven van deze dieren. De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over deze bijzondere dieren.

Beschrijving cursus:

Kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten zijn dieren waar eigenlijk nog maar weinig over bekend is en waarover pas de afgelopen jaren nieuw wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. Voor de meeste mensen zijn al deze dieren behoorlijk onbekend en men heeft vaak geen idee dat ze individuen zijn met een behoorlijke intelligentie en een boeiend gevoelsleven. Vaak ‘ontmoeten’ mensen deze dieren alleen als ze op hun etensbord liggen. Ook voor wetenschappers waren deze dieren lange tijd niet interessant, omdat men dacht dat ze maar een heel beperkte intelligentie of cognitie zouden hebben. De laatste jaren zien we echter een grote toename aan onderzoek van deze dieren, met soms verrassende resultaten. Zo kunnen al deze dieren een ander als specifiek individu prima herkennen. Kippenkuikens blijken een behoorlijke aangeboren kennis te hebben als ze nog maar kort uit het ei zijn gekropen: ze hebben een voorkeur om bij voorwerpen te zijn die lijken op gezichten en die zich op een biologische manier voortbewegen, ze zijn in staat om te tellen en te rekenen en begrijpen fysieke eigenschappen als de hoogte of breedte van een voorwerp. Varkens, paarden en geiten blijken net als honden en katten een goed begrip te hebben van de communicatie van mensen en letten op de aandacht van de mens wanneer ze bijvoorbeeld diens hulp willen inroepen. Paarden en hanen kunnen zichzelf in een spiegel herkennen. Schapen, koeien en paarden kunnen goed verschillende gezichten van elkaar onderscheiden, waarvan men lang dacht dat dat een uniek menselijk vermogen was. Paarden en geiten zijn in staat om de emoties in verschillende menselijke gezichtsuitdrukkingen te begrijpen. Hennen blijken bezorgd om het welzijn van hun kuikens. En wilde zwijnen bevrijden hun soortgenoten als ze vastzitten in een val. Tijdens deze cursus krijgt U dus een nadere kennismaking met deze dieren doordat we de uitkomsten zullen behandelen van wetenschappelijk onderzoek naar hun intelligentie en gevoelsleven. Het zal in deze cursus niet gaan om onderzoek naar het welzijn van deze dieren, die vaak worden ingezet als productiedieren, of om studies die proberen het welzijn van deze dieren in de veeteelt te verbeteren. De focus van de cursus zal meer fundamenteel zijn en liggen op de aard van al deze dieren als denkende en voelende wezens, zodat U een beter beeld krijgt van deze meer onbekende dieren. Al deze dieren worden vaak “productiedieren,” “landbouwhuisdieren,” of “boerderijdieren” genoemd, omdat mensen ze houden voor de productie van dierlijke producten. Tijdens deze cursus krijgt U een heel ander beeld van deze dieren, doordat we in zullen gaan op hun innerlijke leven: hun intelligentie, hun gevoelens en hun emoties.

Cursusdag 1. Intelligentie. Zaterdag 13 april 2024.

Onderwerpen: Oorsprong. Sociaal leven in het wild. Domesticatie. Basale cognitie: object permanentie. Categorisatie en relationeel denken. Numerieke vermogens. Lange termijn geheugen. Ruimtelijke cognitie. Fysieke cognitie. Communicatie en taalonderzoek. Zelfbewustzijn. Anticipatie en zelfbeheersing. Herkenning van individuen. Gezichtsherkenning.

Omschrijving: We beginnen met een overzicht van de oorsprong en het sociale leven van deze dieren in het wild (groepsleven, dominantie hiërarchie, activiteitsgebied) en hun domesticatie door mensen. Hoe oud zijn de oudst bekende individuen van deze diersoorten geworden? Vervolgens kijken we naar studies omtrent basale vermogens, zoals object-permanentie, categorisatie en concepten als “groter” en “kleiner.” Wat voor numerieke vaardigheden hebben deze dieren, kunnen ze tellen? Hoe goed is hun lange termijn geheugen? Waaruit bestaat de ruimtelijke en fysieke cognitie van deze dieren? Kunnen ze goed navigeren in de ruimte en de route naar voedsel in een doolhof leren en op lange termijn goed onthouden? Snappen ze puzzeldozen? Kunnen varkens computerspelletjes spelen? Waaruit bestaat het vocale communicatieve repertoire van kippen? We behandelen de 25 tot 30 verschillende roepen die bij hen zijn vastgesteld. Ook zullen we ingaan op nieuw onderzoek naar de taal van koeien. Kunnen varkens gebaren begrijpen waarmee mensen voorwerpen aangeven? Wat is er bekend over zelfbewustzijn bij deze dieren? Begrijpen varkens de werking van een spiegel? Kunnen paarden en hanen zichzelf herkennen in een spiegel? Anticiperen kippen en varkens op de toekomst? Zijn ze in staat tot zelfbeheersing, door niet meteen op voer af te gaan? Hoe herkennen al deze dieren elkaar als individu? Herkennen ze ook bekende mensen? Begint de herkenning van moeder en kind bij deze dieren al vroeg? Kunnen deze dieren gezichten van verschillende soortgenoten en mensen onderscheiden?

Cursusdag 2. Intelligentie en gevoelsleven. Zaterdag 20 april 2024.

Onderwerpen: Sociaal leren en imitatie. Begrip van de geest van een ander: Theory of Mind. Bedrog. Het gevoelsleven: affectieve neurowetenschap. Zintuiglijke en homeostatische gevoelens. Angst. Lust en sexleven. Ouderlijke zorg en affectie of liefde. Verdriet en rouw. Speelsheid. Cognitieve bias. Herkenning emotie in gezichtsuitdrukkingen. Emotionele besmetting. Empathie. Veranderde bewustzijnstoestanden.

Omschrijving: Wat zijn de vermogens van deze dieren op het gebied van sociaal leren en imitatie? Kunnen ze iets leren door een soortgenoot of een mens te observeren? Hebben deze dieren ook een idee van de ander als een geestelijk wezen: begrijpen ze iets van de intenties en aandacht van een ander? Snappen ondergeschikte geiten wat een dominante geit kan zien? Gebruiken hanen de voedselroep soms bedrieglijk? Letten ondergeschikte hanen er bij het hofmaken op of de dominante haan aanwezig is en proberen ze een hen dan op een stille manier te verleiden? Begrijpen deze dieren onze menselijke communicatieve signalen zoals wijzen? En hoe maken deze dieren zelf aan mensen duidelijk wat ze willen? Vervolgens zullen we uitgebreid ingaan op het gevoelsleven van deze dieren: Welke gevoelens en emoties hebben ze? Hoe ziet hun sexleven eruit? En als we naar deze dieren in het wild kijken, wat voor ouderlijke zorg zien we dan tussen ouderdieren en hun kinderen? Hoe lang blijven kinderen bij hun ouders? Wat voor psychische effecten heeft de scheiding van moeder en kind in de veeteelt? Hebben deze dieren voorkeuren voor sommige soortgenoten en mogen we dus van vriendschap en affectie spreken bij deze dieren? Rouwen ze ook bij het overlijden van een dierbare? Waaruit bestaat de speelsheid van deze dieren? Worden ze optimistisch of pessimistisch na een positieve of negatieve emotionele ervaring en hebben ze net als mensen dan een cognitieve bias of vooroordeel? Kunnen paarden, schapen en geiten de emotie in de gezichtsuitdrukkingen van soortgenoten en mensen lezen? En zien we bij deze dieren ook vormen van emotionele besmetting en zelfs empathisch gedrag? Zijn schapen en varkens ook onderhevig aan besmettelijk geeuwen? Bestaat er verzoening en troost bij deze dieren? Zijn hennen betrokken bij het welzijn van hun kuikens? Helpen deze dieren elkaar als ze in nood zijn en bijvoorbeeld aangevallen worden door een roofdier? Dromen deze dieren en kunnen ze onder invloed raken van drugs en alcohol?

Voor wie? De cursus is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk certificaat van deelname. Cursisten die alleen 1 cursusdag volgen krijgen een deelcertificaat. Tenslotte is er geen voorwaarde om vegetariër of veganist te zijn om deel te kunnen nemen aan deze cursus, iedereen is van harte welkom.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursus kost 140 euro. Deze cursus wordt een paar keer per jaar georganiseerd. Men kan dan ook alleen deelnemen aan 1 van de 2 cursusdagen en de ontbrekende cursusdag later in het jaar volgen. Deelname aan een afzonderlijke cursusdag kost 70 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 40 euro voor deelname aan de cursus of 20 euro per afzonderlijke cursusdag.

Data en tijden. De cursus bestaat uit twee zaterdagen: 13 en 20 april 2024. Elke cursusdag begint om 11.30 en eindigt om 16.30 uur. De cursus wordt zonder lunch gegeven.

Locatie: Hoofdgebouw universiteit, De Boelelaan 1105 te Amsterdam. Deze locatie is goed te bereiken met auto en openbaar vervoer. Hulphonden zijn toegestaan in het gebouw.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursus liever online volgen? Dat kan, want deze cursus wordt ook online georganiseerd in de vorm van 3 Zoom bijeenkomsten op dinsdag 16 april, donderdag 18 april en dinsdag 23 april. Klik hier voor alle informatie over deze online cursus.

Kijk op de Agenda pagina voor alle cursussen (fysiek en online) die in deze periode worden georganiseerd.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met kippen, varkens, runderen, paarden, geiten, schapen of andere dieren; medewerkers van opvangcentra en kinderboerderijen; boeren en medewerkers van de veehouderij; medewerkers van de Dierenbescherming en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; dierenartsen en paraveterinairen; studenten Diergezondheid en Management; docenten diergedrag hogescholen en universiteiten; dierengedragstherapeuten en paardencoachen; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Was weer een bijzonder leerzame cursus! Een cursus die in mijn optiek voor iedereen interessant is. Dank!”

“Het was zeer de moeite waard: een aanrader!”

“Bedankt voor de inspirerende cursus en ik verheug me weer op een volgende cursus.”

“Wederom een boeiende cursus met een hele leuke gezellige presentator! Top!”

Winterprogramma dierencursussen 2024

Komende winter organiseert het Instituut voor Dieren in Filosofie en Wetenschap weer een rijk programma aan cursussen over wetenschappelijk onderzoek naar de intelligentie en het gevoelsleven van dieren. Honden en katten komen natuurlijk aan bod, maar ook minder bekende dieren zoals kippen, varkens en koeien zullen volop aandacht krijgen. De docent is psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas, gepromoveerd op onderzoek naar de communicatie van grote mensapen en al meer dan 10 jaar actief in het geven van onderwijs over dieren. Kenmerkend voor de cursussen zijn de begrijpelijkheid en toegankelijkheid van het onderwijs en het up to date overzicht van de stand van zaken op wetenschappelijk gebied. Elke cursus wordt zowel fysiek in Amsterdam georganiseerd, als in een online versie aangeboden. De cursussen zijn bedoeld voor iedereen die diens horizon wil verbreden en diens kennis wil verrijken over dieren als denkende en voelende wezens.

Hieronder vind je het aanbod aan cursussen voor de winter van 2024 in de periode van januari tot en met maart. Klik op de data van de cursus om naar de beschrijving van de cursus te gaan en informatie te vinden om jezelf aan te melden. 

De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten.
De wetenschap doet steeds meer onderzoek naar het mentale leven van de zogenaamde landbouwhuisdieren. Ook deze dieren blijken slimme beesten te zijn met een rijk gevoelsleven. Krijg een vrolijk overzicht tijdens deze cursus. Van hanen die zichzelf in een spiegel herkennen tot wilde zwijnen die soortgenoten uit een val bevrijden. 

Amsterdam: zaterdagen 20 en 27 januari 2024.

Online: 23, 25 en 30 januari 2024.

Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren.

Vroeger een taboe onderwerp binnen de wetenschap, vindt er tegenwoordig steeds meer onderzoek plaats naar de gevoelens en emoties van dieren. Tijdens deze cursus behandelen we argumenten voor het bestaan van een gevoelsleven bij allerlei dieren en gaan we in op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar de specifieke gevoelens en emoties die we als mensen met andere dieren delen.

Amsterdam: zaterdag 3 februari 2024.

Online: 6 en 8 februari 2024.

Slimme honden! De intelligentie van honden.

Bijna 30 jaar aan wetenschappelijk onderzoek naar de intelligentie van honden heeft een schat aan informatie opgeleverd over de specifieke slimheid van honden. Ze blinken uit in sociale intelligentie. Laat je verbazen tijdens deze cursus, waarbij we het boek “De Wijsheid van Honden” van Brian Hare als cursusboek zullen gebruiken. 

Amsterdam: zaterdagen 17 en 24 februari 2024.

Online: 20, 22 en 27 februari 2024.

Slimme katten! De intelligentie van katten.

Lang genegeerd door de wetenschap als lastige, eigenwijze onderzoekssubjecten, vinden er de afgelopen jaren steeds meer nieuwe studies plaats naar de intelligentie van katten. Ook katten blijken heel goed te zijn in sociale intelligentie. Tijdens deze cursus krijg je een vrolijk overzicht van al dit nieuwe onderzoek.

Amsterdam: zaterdag 2 maart 2024.

Online: dinsdag 5 maart 2024.

Tot ziens deze winter!

Online cursus “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” februari 2024

Begin februari zal psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas de cursus “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” ook weer organiseren in een online versie. Deze zal plaatsvinden in de vorm van 2 Zoom bijeenkomsten op dinsdag 6 februari en donderdag 8 februari 2024. Elke bijeenkomst zal 4 uur duren en plaatsvinden van 11.00 tot 15.00 uur. De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over de gevoelens en emoties van dieren.

Beschrijving cursus:

Wat voor gevoelens en emoties hebben andere dieren dan mensen? Kúnnen ze eigenlijk wel iets voelen en ervaren, hebben ze een bewustzijn? Dit boeiende vraagstuk staat al lange tijd in de belangstelling van wetenschappers en filosofen. Tijdens deze cursus gaat Esteban Rivas in op de vraag of andere dieren net als mensen bewustzijn hebben, dat wil zeggen het vermogen om positieve en negatieve dingen te beleven en te ervaren, zoals pijn en plezier. Zijn dieren robotten zonder beleving of ervaren dieren sensaties en andere zaken net als wij bewust? De Franse filosoof René Descartes beweerde dat dieren geen bewustzijn konden bezitten. Ook het behaviorisme binnen de psychologie leidde ertoe dat het onderwerp bewustzijn taboe werd verklaard. Ook hedentendage zijn er nog denkers die geen bewustzijn toeschrijven aan dieren, vaak op grond van veronderstelde afwezigheid van ‘hogere’ cognitieve vermogens en taal. Daartegenover staan posities die de aanwezigheid van bewustzijn beargumenteren op grond van de analogieredenering en nauwkeurige studie van het zenuwstelsel en het gedrag van dieren. Zo zal Rivas de affectieve neurowetenschap van Jaak Panksepp behandelen, waaruit blijkt dat we met andere dieren veel hersenstructuren en neurochemische stoffen voor dezelfde emotionele systemen delen, zoals angst, agressie, sexuele lust, ouderlijke zorg en affectie, verdriet en speelsheid. En welke rol speelt het hormoon oxytocine bij het sociale gedrag van dieren? Rivas zal ook zijn eigen onderzoek behandelen naar het gebruik van emotie-gebaren door grote mensapen, die deze naaste verwanten van mensen werden aangeleerd in het kader van taalonderzoek. Daarnaast zal er worden ingegaan op de concrete emoties van honden en allerlei andere dieren. Wat voor gevoelens en emoties kennen ze? Plezier, pijn, jaloezie, schuldgevoel, dankbaarheid? En zien we bij dieren ook gevoelens als trots, schaamte of wraak? Welke dieren lijken te rouwen om overleden soortgenoten? Kunnen ratten, honden en apen lachen en hebben ze humor? Kunnen dieren trauma’s oplopen? Hebben dieren ook een empathisch gevoel voor de ander? We zullen ingaan op emotionele besmetting en de vele recente studies naar besmettelijk geeuwen tussen dieren onderling. Ook kijken we naar verzoening: het weer vrede sluiten na een conflict door middel van vriendelijke gedragingen. Welke dieren troosten een ander die verdrietig is? En bij welke dieren zien we vormen van gerichte hulp aan een ander in nood? En wat voor overeenkomsten bestaan er tussen mensen en andere dieren wat betreft het hebben van veranderde bewustzijnstoestanden, zoals dromen en het onder invloed zijn van psychofarmaca en drugs?

Tekening: Eric Windhorst

Deel 1. Dinsdag 6 februari 2024. 

Onderwerpen: Behandeling van het onderzoek van Rivas naar aangeleerde emotie-gebaren bij chimpansees en gorilla’s in het taalonderzoek. Definitie en kenmerken van bewustzijn. Het analogie postulaat. Geschiedenis van het denken van mensen over bewustzijn bij andere dieren. Antropomorfisme, antroponegatie en antropofobie. Gevoelens, emoties en hersenen: Inleiding tot de affectieve neurowetenschap.

Deel 2. Donderdag 8 februari 2024.

Onderwerpen: Empathie bij dieren: emotionele besmetting, gerichte hulp, verzoening en troost. Rouw bij dieren. Speelsheid en plezier. Verdere gevoelens en emoties bij dieren: trauma’s, jaloezie, trots, schaamte, schuldgevoel, dankbaarheid, wraak, etc. Veranderde bewustzijnstoestanden bij dieren: dromen en onder invloed zijn van drugs.

Voor dit in mei 2022 verschenen boek “Dierzaamheid” heeft Esteban Rivas het hoofdstuk “Het gevoelsleven van dieren” geschreven. Het hoofdstuk kan als voorbereiding voor deze cursus worden gelezen, maar dat is niet verplicht.

Voor wie? De cursus is bedoeld voor alle mensen die hun kennis willen vergroten over het bewustzijn, de gevoelens en emoties van honden en allerlei andere dieren. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk digitaal certificaat van deelname.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursus kost 110 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 30 euro voor deelname aan de cursus.

Data en tijden. De cursus bestaat uit 2 Zoom bijeenkomsten op de volgende 2 data: dinsdag 6 februari en donderdag 8 februari 2024. Elke bijeenkomst begint om 11.00 en eindigt om 15.00 uur. Er zullen een drietal pauzes van 10 minuten per bijeenkomst zijn.

Benodigdheden voor deelname. Om deel te kunnen nemen aan deze online cursus heeft U een computer of tablet nodig, met een ingebouwde camera en microfoon. Daarnaast is een goed werkende internet verbinding van belang. Ook zult U vooraf het gratis programma Zoom Basic moeten downloaden via de webpagina http://www.zoom.us Als U zich heeft opgegeven, ontvangt U een uitgebreide uitleg hoe U Zoom moet downloaden en hoe U het programma tijdens de Zoom bijeenkomsten moet gebruiken. 

Maximaal aantal deelnemers. We zullen tijdens deze cursus met maximaal 12 personen digitaal samenzijn. De docent en 11 deelnemers. Tijdens de Zoom bijeenkomsten zult U op Uw scherm dan Uzelf, de docent en de andere deelnemers kunnen zien en horen. 

Opname cursus om deze later terug te kijken. De cursus zal worden opgenomen in de cloud van Zoom. Dit gebeurt om de deelnemers de mogelijkheid te geven om na afloop van de cursus deze nog eens terug te kunnen kijken. Ook kunnen deelnemers die onverwacht niet konden deelnemen aan 1 van de bijeenkomsten, of die technische problemen hadden, op die manier de bijeenkomsten terug kijken. Deelnemers kunnen tot 30 dagen na de cursus via een aparte link naar een Zoom webpagina met een wachtwoord toegang krijgen tot de opgenomen cursus. De deelnemers kunnen de cursus daarmee niet downloaden. Alles wat wordt opgenomen zal dus beperkt blijven tot de deelnemers en zal niet publiek worden gemaakt.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursus liever fysiek volgen? Dat kan, want de inhoud van deze cursus wordt in de vorm van 1 cursusdag ook fysiek georganiseerd in Amsterdam op zaterdag 3 februari. Klik hier voor alle informatie over deze fysieke cursus.

Kijk op de Agenda pagina voor alle cursussen (fysiek en online) die in deze periode worden georganiseerd.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met 1 of meerdere dieren; dierenartsen en paraveterinairen; medewerkers van Dierenbescherming, WereldNatuurFonds en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; studenten psychologie, biologie, filosofie, biotechnologie, Animal Sciences en Dier(gezondheid) en Management; honden-, katten- en andere dierengedragstherapeuten; eigenaren en medewerkers van hondenscholen; medewerkers van hondenuitlaatservices; milieu adviseurs; medewerkers dierentuinen; medewerkers dierenopvangcentra en dierenasiels; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Heel erg bedankt voor de interessante en plezierige cursus.”

“Ik heb enorm genoten van je cursus!”

“Vond het zeer geslaagd. Onverwacht en inspirerend.”

“Meer weten over het gevoelsleven van dieren? Dan wordt deze cursus warm aanbevolen!”

“Wat mij betreft een ‘must’ voor iedereen die (al is het zijdelings) werkt met dieren of anderszins verantwoordelijk is voor het welzijn van dieren.”

Cursusdag “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” fysiek in Amsterdam 3 februari 2024

Aziatische olifant moeder en kalf

Zijn mensen de enige dieren met gevoelens en emoties? Kunnen alleen wij mensen zaken als pijn en plezier voelen en ervaren of delen we die beleving met andere dieren? De wetenschappelijke studie van het gevoelsleven van mensen en andere dieren levert inmiddels heel veel informatie waarmee we de aanwezigheid van een gevoelsleven bij alle dieren goed kunnen beargumenteren. Maar wat voor gevoelens en emoties hebben andere dieren dan? Kunnen ze vrolijk zijn, verdrietig, angstig, boos, geil, speels, empathisch? Kom er alles over te weten tijdens de cursusdag “Voelende dieren – Het gevoelsleven van dieren” waarop psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas U een vrolijk en boeiend overzicht zal geven van wetenschappelijk onderzoek naar het gevoelsleven van dieren. De cursusdag wordt op zaterdag 3 februari in Amsterdam georganiseerd. Bedoeld voor iedereen die meer wil weten over dieren en diens kennis over het innerlijke leven van dieren wil vergroten en verrijken.

Esteban Rivas en kat Slungel

Onderwerpen: Behandeling van het onderzoek van dr. Rivas naar aangeleerde emotie-gebaren bij de chimpansees en gorilla’s in het taalonderzoek. Definitie en kenmerken van bewustzijn. Het analogiepostulaat. Geschiedenis van het denken van mensen over bewustzijn bij dieren. Antropomorfisme, antroponegatie en antropofobie. Gevoelens, emoties en hersenen: Inleiding tot de affectieve neurowetenschap. Empathie bij dieren: emotionele besmetting, gerichte hulp, verzoening en troost. Rouw bij dieren. Speelsheid en plezier.Verdere gevoelens en emoties bij dieren: trauma’s, jaloezie, trots, schaamte, schuldgevoel, dankbaarheid, wraak, etc. Veranderde bewustzijnstoestanden bij dieren: dromen en onder invloed zijn van drugs.

Omschrijving: Tijdens deze cursusdag gaat dr. Esteban Rivas in op de vraag of andere dieren net als mensen bewustzijn hebben, dat wil zeggen het vermogen om positieve en negatieve dingen te beleven en te ervaren, zoals pijn en plezier. Zijn dieren robotten zonder beleving of ervaren dieren sensaties en andere zaken net als wij bewust? De Franse filosoof René Descartes beweerde dat dieren geen bewustzijn konden bezitten. Ook het behaviorisme binnen de psychologie leidde ertoe dat het onderwerp bewustzijn taboe werd verklaard. Ook hedentendage zijn er nog denkers die geen bewustzijn toeschrijven aan dieren, vaak op grond van veronderstelde afwezigheid van ‘hogere’ cognitieve vermogens en taal. Daartegenover staan posities die de aanwezigheid van bewustzijn beargumenteren op grond van de analogieredenering en nauwkeurige studie van het zenuwstelsel en het gedrag van dieren. Zo zal Rivas de affectieve neurowetenschap van Jaak Panksepp behandelen, waaruit blijkt dat we met andere dieren veel hersenstructuren en neurochemische stoffen voor dezelfde emotionele systemen delen, zoals angst, agressie, sexuele lust,ouderlijke zorg en affectie, verdriet en speelsheid. Welke rol speelt het hormoon oxytocine bij het sociale gedrag van dieren? Rivas zal ook zijn eigen onderzoek behandelen naar het gebruik van emotie-gebaren door grote mensapen, die deze naaste verwanten van mensen werden aangeleerd in het kader van taalonderzoek. Daarnaast zal er worden ingegaan op de concrete emoties van honden en allerlei andere dieren. Wat voor gevoelens en emoties kennen ze? Plezier, pijn, jaloezie, schuldgevoel, dankbaarheid? En zien we bij dieren ook gevoelens als trots, schaamte of wraak? Welke dieren lijken te rouwen om overleden soortgenoten? Kunnen ratten, honden en apen lachen en hebben ze humor? Kunnen dieren trauma’s oplopen? Hebben dieren ook een empathisch gevoel voor de ander? We zullen ingaan op emotionele besmetting bij sociaal levende dieren en de vele recente studies naar besmettelijk geeuwen tussen dieren onderling. Ook kijken we naar verzoening: het weer vrede sluiten na een conflict door middel van vriendelijke gedragingen. Welke dieren troosten een ander die verdrietig is? En bij welke dieren zien we vormen van gerichte hulp aan een ander in nood? Wat voor overeenkomsten bestaan er tussen mensen en andere dieren wat betreft het hebben van veranderde bewustzijnstoestanden, zoals dromen en het onder invloed zijn van psychofarmaca en drugs?

Voor dit in mei 2022 verschenen boek “Dierzaamheid” heeft Esteban Rivas het hoofdstuk “Het gevoelsleven van dieren” geschreven. Het hoofdstuk kan als voorbereiding voor deze cursusdag worden gelezen, maar dat is niet verplicht.

Voor wie? Deze cursusdag is bedoeld voor alle mensen die hun kennis willen vergroten over het bewustzijn, de gevoelens en emoties van dieren. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk certificaat van deelname. 

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursusdag kost 70 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 20 euro voor deelname aan de cursusdag.

Datum en tijd. De cursusdag wordt georganiseerd op zaterdag 3 februari 2024 en begint om 11.30 en eindigt om 16.30 uur. De cursus wordt zonder lunch gegeven.

Locatie: Hoofdgebouw universiteit, De Boelelaan 1105 te Amsterdam. Deze locatie is goed te bereiken met auto en openbaar vervoer. Hulphonden zijn toegestaan in het gebouw.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursusdag liever online volgen? Dat kan, want deze cursusdag wordt ook in de vorm van een online cursus in 2 Zoom bijeenkomsten georganiseerd op dinsdag 6 februari en donderdag 8 februari. Klik hier voor alle informatie over deze online cursus.

Kijk op de Agenda pagina voor alle cursussen (fysiek en online) die in deze periode worden georganiseerd.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met 1 of meerdere dieren; dierenartsen en paraveterinairen; medewerkers van Dierenbescherming, WereldNatuurFonds en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; studenten psychologie, biologie, filosofie, biotechnologie, Animal Sciences en Dier(gezondheid) en Management; honden-, katten- en andere dierengedragstherapeuten; eigenaren en medewerkers van hondenscholen; medewerkers van hondenuitlaatservices; milieu adviseurs; medewerkers dierentuinen; medewerkers dierenopvangcentra en dierenasiels; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Heel erg bedankt voor de interessante en plezierige cursus. Vond de interactie ook heel fijn.”

“Ik heb enorm genoten van je cursus!”

“Vond het zeer geslaagd. Onverwacht en inspirerend.”

“Meer weten over het gevoelsleven van dieren? Dan wordt deze cursus warm aanbevolen!”

“Boeiende spreker met een heel aangename stem. Dit is wel een aanrader… het zet je tot nadenken.”

“Ben jou zo dankbaar voor de cursus en de wijsheid die je overdraagt, je laat me zo nadenken, echt heel bijzonder.”

“Wat mij betreft een ‘must’ voor iedereen die (al is het zijdelings) werkt met dieren of anderszins verantwoordelijk is voor het welzijn van dieren.”

Online cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” januari 2024

In januari wordt de cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” ook in een online versie door psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas georganiseerd. Deze zal worden gehouden in de vorm van 3 Zoom bijeenkomsten op dinsdag 23 januari, donderdag 25 januari en dinsdag 30 januari. Elke bijeenkomst zal 4 uur duren en plaatsvinden van 11.00 tot 15.00 uur. De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over wetenschappelijk onderzoek naar de intelligentie en het gevoelsleven van deze bijzondere dieren.

Beschrijving cursus:

Kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten zijn dieren waar eigenlijk nog maar weinig over bekend is en waarover pas de afgelopen jaren nieuw wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. Voor de meeste mensen zijn al deze dieren behoorlijk onbekend en heeft men vaak geen idee dat ze individuen zijn met een behoorlijke intelligentie en een boeiend gevoelsleven. Vaak ‘ontmoeten’ mensen deze dieren alleen als ze op hun etensbord liggen. Ook voor wetenschappers waren deze dieren lange tijd niet interessant, omdat men dacht dat ze maar een heel beperkte intelligentie of cognitie zouden hebben. De laatste jaren zien we echter een grote toename aan onderzoek van deze dieren, met soms verrassende resultaten. Zo kunnen al deze dieren een ander als specifiek individu goed herkennen. Kippenkuikens blijken een behoorlijke aangeboren kennis te hebben als ze nog maar kort uit het ei zijn gekropen: ze hebben een voorkeur om bij voorwerpen te zijn die lijken op gezichten en die zich op een biologische manier voortbewegen, ze zijn in staat om te tellen en te rekenen en begrijpen fysieke eigenschappen als de hoogte of breedte van een voorwerp. Varkens, paarden en geiten blijken net als honden en katten een goed begrip te hebben van de communicatie van mensen en letten op de aandacht van de mens wanneer ze bijvoorbeeld diens hulp willen inroepen. Paarden kunnen zichzelf in een spiegel herkennen. Schapen, koeien en paarden kunnen goed verschillende gezichten van elkaar onderscheiden, waarvan men lang dacht dat dat een uniek menselijk vermogen was. Paarden en geiten zijn in staat om de emoties in verschillende menselijke gezichtsuitdrukkingen te begrijpen. Hennen blijken bezorgd om het welzijn van hun kuikens. En wilde zwijnen bevrijden hun soortgenoten als ze vastzitten in een val. Tijdens deze cursus krijgt U dan ook een nadere kennismaking met deze dieren doordat we de uitkomsten zullen behandelen van wetenschappelijk onderzoek naar hun intelligentie en gevoelsleven. Het zal in deze cursus niet gaan om onderzoek naar het welzijn van deze dieren die vaak worden ingezet als productiedieren, of om studies die proberen het welzijn van deze dieren in de veeteelt te verbeteren. De focus van de cursus zal meer fundamenteel zijn en liggen op de aard van al deze dieren als denkende en voelende wezens, zodat U een beter beeld krijgt van deze meer onbekende dieren. Al deze dieren worden vaak “productiedieren,” “landbouwhuisdieren,” of “boerderijdieren” genoemd, omdat mensen ze houden voor de productie van dierlijke producten. Tijdens deze cursus krijgt U een heel ander beeld van deze dieren, doordat we in zullen gaan op hun innerlijke leven: hun intelligentie, hun gevoelens en hun emoties.

Deel 1. Dinsdag 23 januari 2024. 

Onderwerpen: Oorsprong. Sociaal leven in het wild. Domesticatie. Basale cognitie: object permanentie. Categorisatie en relationeel denken. Numerieke vermogens. Lange termijn geheugen. Ruimtelijke cognitie. Fysieke cognitie.

Omschrijving: We beginnen met een overzicht van de oorsprong en het sociale leven van deze dieren in het wild (groepsleven, dominantie, activiteitsgebied) en hun domesticatie door mensen. Hoe oud zijn de oudst bekende individuen van deze diersoorten geworden? Vervolgens kijken we naar studies omtrent basale vermogens, zoals object-permanentie, categorisatie en concepten als “groter/kleiner.” Wat voor numerieke vaardigheden hebben deze dieren, kunnen ze tellen? Hoe goed is hun lange termijn geheugen? Waaruit bestaat de ruimtelijke en fysieke cognitie van deze dieren? Kunnen ze goed navigeren in de ruimte en snappen ze puzzeldozen? Kunnen varkens computerspelletjes spelen? 

Deel 2. Donderdag 25 januari 2024.

Onderwerpen: Communicatie en taalonderzoek. Zelfbewustzijn. Anticipatie en zelfbeheersing. Herkenning van individuen. Gezichtsherkenning. Sociaal leren en imitatie. Begrip van de geest van een ander: Theory of Mind. Bedrog.

Omschrijving: Waaruit bestaat het vocale communicatieve repertoire van kippen? We behandelen de 25 tot 30 verschillende roepen die bij hen zijn vastgesteld. Ook zullen we ingaan op nieuw onderzoek naar de taal van koeien. Kunnen varkens gebaren begrijpen waarmee mensen voorwerpen aangeven? Wat is er bekend over zelfbewustzijn bij deze dieren? Begrijpen varkens de werking van een spiegel? Kunnen paarden zichzelf herkennen in een spiegel? Anticiperen kippen en varkens op de toekomst? Zijn ze in staat tot zelfbeheersing, door niet meteen op voer af te gaan? Hoe herkennen al deze dieren elkaar als individu? Herkennen ze ook bekende mensen? Begint de herkenning van moeder en kind bij deze dieren al vroeg? Kunnen deze dieren gezichten van verschillende soortgenoten en mensen onderscheiden? Wat zijn hun vermogens op het gebied van sociaal leren en imitatie? Kunnen ze iets leren door een soortgenoot of een mens te observeren? Hebben deze dieren ook een idee van de ander als geestelijk wezen: begrijpen ze iets van de intenties en aandacht van een ander? Snappen ondergeschikte geiten wat een dominante geit kan zien? Gebruiken hanen de voedselroep soms bedrieglijk? Letten ondergeschikte hanen er bij het hofmaken op of de dominante haan aanwezig is en proberen ze een hen dan op een stille manier te verleiden? Begrijpen deze dieren onze menselijke communicatieve signalen zoals wijzen? En hoe maken deze dieren zelf aan mensen duidelijk wat ze willen?

Deel 3. Dinsdag 30 januari 2023.

Onderwerpen: Het gevoelsleven: affectieve neurowetenschap. Angst. Lust en sexleven. Ouderlijke zorg en affectie of liefde. Rouw. Speelsheid. Cognitieve bias. Herkenning emotie in gezichtsuitdrukkingen. Emotionele besmetting. Empathie. Veranderde bewustzijnstoestanden.

Omschrijving: Welke gevoelens en emoties hebben deze dieren? Hoe ziet hun sexleven eruit? En als we naar deze dieren in het wild kijken, wat voor ouderlijke zorg zien we dan tussen ouderdieren en hun kinderen? Hoe lang blijven kinderen bij hun ouders? Wat voor psychische effecten heeft de scheiding van moeder en kind in de veeteelt? Hebben deze dieren voorkeuren voor sommige soortgenoten en mogen we dus van vriendschap en affectie spreken bij deze dieren? Rouwen ze ook bij het overlijden van een dierbare? Waaruit bestaat de speelsheid van deze dieren? Worden ze optimistisch of pessimistisch na een positieve of negatieve emotionele ervaring en hebben ze net als mensen dan een cognitieve bias? Kunnen paarden, schapen en geiten de emotie in de gezichtsuitdrukkingen van soortgenoten en mensen lezen? En zien we bij deze dieren ook vormen van emotionele besmetting en zelfs empathisch gedrag? Zijn schapen en varkens ook onderhevig aan besmettelijk geeuwen? Bestaat er verzoening en troost bij deze dieren? Zijn hennen betrokken bij het welzijn van hun kuikens? Helpen deze dieren elkaar als ze in nood zijn en bijvoorbeeld aangevallen worden door een roofdier? Dromen deze dieren en kunnen ze onder invloed raken van drugs en alcohol?

Voor wie? De cursus is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk certificaat van deelname. Tenslotte is er geen voorwaarde om vegetariër of veganist te zijn om deel te kunnen nemen aan deze cursus, iedereen is van harte welkom.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursus kost 140 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 40 euro voor deelname aan de cursus.

Data en tijden. De cursus bestaat uit 3 Zoom bijeenkomsten op de volgende 3 data: dinsdag 23 januari, donderdag 25 januari en dinsdag 30 januari. Elke bijeenkomst begint om 11.00 en eindigt om 15.00 uur.

Benodigdheden voor deelname. Om deel te kunnen nemen aan deze online cursus heeft U een computer of tablet nodig, met een ingebouwde camera en microfoon. Daarnaast is een goed werkende internet verbinding van belang. Ook zult U vooraf het gratis programma Zoom Basic moeten downloaden via de webpagina http://www.zoom.us Als U zich heeft opgegeven, ontvangt U een uitgebreide uitleg hoe U Zoom moet downloaden en hoe U het programma tijdens de Zoom bijeenkomsten moet gebruiken. 

Maximaal aantal deelnemers. We zullen tijdens deze cursus met maximaal 12 personen digitaal samenzijn. De docent en 11 deelnemers. Tijdens de Zoom bijeenkomsten zult U op Uw scherm dan Uzelf, de docent en de andere deelnemers kunnen zien en horen. 

Opname cursus om deze later terug te kijken. De cursus zal worden opgenomen in de cloud van Zoom. Dit gebeurt om de deelnemers de mogelijkheid te geven om na afloop van de cursus deze nog eens terug te kunnen kijken. Ook kunnen deelnemers die onverwacht niet konden deelnemen aan 1 van de bijeenkomsten, of die technische problemen hadden, op die manier de bijeenkomsten terug kijken. Deelnemers kunnen tot 30 dagen na de cursus via een aparte link naar een Zoom webpagina met een wachtwoord toegang krijgen tot de opgenomen cursus. De deelnemers kunnen de cursus daarmee niet downloaden. Alles wat wordt opgenomen zal dus beperkt blijven tot de deelnemers en zal niet publiek worden gemaakt.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursus liever fysiek volgen? Dat kan, want deze cursus wordt ook fysiek in Amsterdam georganiseerd op zaterdagen 20 en 27 januari. Klik hier voor alle informatie over deze fysieke cursus.

Kijk op de Agenda pagina voor alle cursussen (fysiek en online) die in deze periode worden georganiseerd.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met kippen, varkens, runderen, paarden, geiten, schapen of andere dieren; medewerkers van opvangcentra en kinderboerderijen; boeren en medewerkers van de veehouderij; medewerkers van de Dierenbescherming en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; dierenartsen en paraveterinairen; studenten Diergezondheid en Management; docenten diergedrag hogescholen en universiteiten; dierengedragstherapeuten en paardencoachen; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Was weer een bijzonder leerzame cursus! Een cursus die in mijn optiek voor iedereen interessant is. Dank!”

“Het was zeer de moeite waard: een aanrader!”

“Bedankt voor de inspirerende cursus en ik verheug me weer op een volgende cursus.”

“Wederom een boeiende cursus met een hele leuke gezellige presentator! Top!”

Cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” fysiek in Amsterdam januari 2024

Op zaterdagen 20 en 27 januari zal in Amsterdam weer de cursus “De intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten” worden georganiseerd. Daarin zal psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas uitgebreid ingaan op wetenschappelijk onderzoek naar de slimheid en het rijke gevoelsleven van deze dieren. De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over deze bijzondere dieren.

Beschrijving cursus:

Kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten zijn dieren waar eigenlijk nog maar weinig over bekend is en waarover pas de afgelopen jaren nieuw wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. Voor de meeste mensen zijn al deze dieren behoorlijk onbekend en men heeft vaak geen idee dat ze individuen zijn met een behoorlijke intelligentie en een boeiend gevoelsleven. Vaak ‘ontmoeten’ mensen deze dieren alleen als ze op hun etensbord liggen. Ook voor wetenschappers waren deze dieren lange tijd niet interessant, omdat men dacht dat ze maar een heel beperkte intelligentie of cognitie zouden hebben. De laatste jaren zien we echter een grote toename aan onderzoek van deze dieren, met soms verrassende resultaten. Zo kunnen al deze dieren een ander als specifiek individu prima herkennen. Kippenkuikens blijken een behoorlijke aangeboren kennis te hebben als ze nog maar kort uit het ei zijn gekropen: ze hebben een voorkeur om bij voorwerpen te zijn die lijken op gezichten en die zich op een biologische manier voortbewegen, ze zijn in staat om te tellen en te rekenen en begrijpen fysieke eigenschappen als de hoogte of breedte van een voorwerp. Varkens, paarden en geiten blijken net als honden en katten een goed begrip te hebben van de communicatie van mensen en letten op de aandacht van de mens wanneer ze bijvoorbeeld diens hulp willen inroepen. Paarden kunnen zichzelf in een spiegel herkennen. Schapen, koeien en paarden kunnen goed verschillende gezichten van elkaar onderscheiden, waarvan men lang dacht dat dat een uniek menselijk vermogen was. Paarden en geiten zijn in staat om de emoties in verschillende menselijke gezichtsuitdrukkingen te begrijpen. Hennen blijken bezorgd om het welzijn van hun kuikens. En wilde zwijnen bevrijden hun soortgenoten als ze vastzitten in een val. Tijdens deze cursus krijgt U dan ook een nadere kennismaking met deze dieren doordat we de uitkomsten zullen behandelen van wetenschappelijk onderzoek naar hun intelligentie en gevoelsleven. Het zal in deze cursus niet gaan om onderzoek naar het welzijn van deze dieren, die vaak worden ingezet als productiedieren, of om studies die proberen het welzijn van deze dieren in de veeteelt te verbeteren. De focus van de cursus zal meer fundamenteel zijn en liggen op de aard van al deze dieren als denkende en voelende wezens, zodat U een beter beeld krijgt van deze meer onbekende dieren. Al deze dieren worden vaak “productiedieren,” “landbouwhuisdieren,” of “boerderijdieren” genoemd, omdat mensen ze houden voor de productie van dierlijke producten. Tijdens deze cursus krijgt U een heel ander beeld van deze dieren, doordat we in zullen gaan op hun innerlijke leven: hun intelligentie, hun gevoelens en hun emoties.

Cursusdag 1. Intelligentie. Zaterdag 20 januari 2024.

Onderwerpen: Oorsprong. Sociaal leven in het wild. Domesticatie. Basale cognitie: object permanentie. Categorisatie en relationeel denken. Numerieke vermogens. Lange termijn geheugen. Ruimtelijke cognitie. Fysieke cognitie. Communicatie en taalonderzoek. Zelfbewustzijn. Anticipatie en zelfbeheersing. Herkenning van individuen. Gezichtsherkenning.

Omschrijving: We beginnen met een overzicht van de oorsprong en het sociale leven van deze dieren in het wild (groepsleven, dominantie hiërarchie, activiteitsgebied) en hun domesticatie door mensen. Hoe oud zijn de oudst bekende individuen van deze diersoorten geworden? Vervolgens kijken we naar studies omtrent basale vermogens, zoals object-permanentie, categorisatie en concepten als “groter” en “kleiner.” Wat voor numerieke vaardigheden hebben deze dieren, kunnen ze tellen? Hoe goed is hun lange termijn geheugen? Waaruit bestaat de ruimtelijke en fysieke cognitie van deze dieren? Kunnen ze goed navigeren in de ruimte en snappen ze puzzeldozen? Kunnen varkens computerspelletjes spelen? Waaruit bestaat het vocale communicatieve repertoire van kippen? We behandelen de 25 tot 30 verschillende roepen die bij hen zijn vastgesteld. Ook zullen we ingaan op nieuw onderzoek naar de taal van koeien. Kunnen varkens gebaren begrijpen waarmee mensen voorwerpen aangeven? Wat is er bekend over zelfbewustzijn bij deze dieren? Begrijpen varkens de werking van een spiegel? Kunnen paarden zichzelf herkennen in een spiegel? Anticiperen kippen en varkens op de toekomst? Zijn ze in staat tot zelfbeheersing, door niet meteen op voer af te gaan? Hoe herkennen al deze dieren elkaar als individu? Herkennen ze ook bekende mensen? Begint de herkenning van moeder en kind bij deze dieren al vroeg? Kunnen deze dieren gezichten van verschillende soortgenoten en mensen onderscheiden?

Cursusdag 2. Intelligentie en gevoelsleven. Zaterdag 27 januari 2024.

Onderwerpen: Sociaal leren en imitatie. Begrip van de geest van een ander: Theory of Mind. Bedrog. Het gevoelsleven: affectieve neurowetenschap. Zintuiglijke en homeostatische gevoelens. Angst. Lust en sexleven. Ouderlijke zorg en affectie of liefde. Verdriet en rouw. Speelsheid. Cognitieve bias. Herkenning emotie in gezichtsuitdrukkingen. Emotionele besmetting. Empathie. Veranderde bewustzijnstoestanden.

Omschrijving: Wat zijn de vermogens van deze dieren op het gebied van sociaal leren en imitatie? Kunnen ze iets leren door een soortgenoot of een mens te observeren? Hebben deze dieren ook een idee van de ander als geestelijk wezen: begrijpen ze iets van de intenties en aandacht van een ander? Snappen ondergeschikte geiten wat een dominante geit kan zien? Gebruiken hanen de voedselroep soms bedrieglijk? Letten ondergeschikte hanen er bij het hofmaken op of de dominante haan aanwezig is en proberen ze een hen dan op een stille manier te verleiden? Begrijpen deze dieren onze menselijke communicatieve signalen zoals wijzen? En hoe maken deze dieren zelf aan mensen duidelijk wat ze willen? Vervolgens zullen we uitgebreid ingaan op het gevoelsleven van deze dieren: Welke gevoelens en emoties hebben ze? Hoe ziet hun sexleven eruit? En als we naar deze dieren in het wild kijken, wat voor ouderlijke zorg zien we dan tussen ouderdieren en hun kinderen? Hoe lang blijven kinderen bij hun ouders? Wat voor psychische effecten heeft de scheiding van moeder en kind in de veeteelt? Hebben deze dieren voorkeuren voor sommige soortgenoten en mogen we dus van vriendschap en affectie spreken bij deze dieren? Rouwen ze ook bij het overlijden van een dierbare? Waaruit bestaat de speelsheid van deze dieren? Worden ze optimistisch of pessimistisch na een positieve of negatieve emotionele ervaring en hebben ze net als mensen dan een cognitieve bias of vooroordeel? Kunnen paarden, schapen en geiten de emotie in de gezichtsuitdrukkingen van soortgenoten en mensen lezen? En zien we bij deze dieren ook vormen van emotionele besmetting en zelfs empathisch gedrag? Zijn schapen en varkens ook onderhevig aan besmettelijk geeuwen? Bestaat er verzoening en troost bij deze dieren? Zijn hennen betrokken bij het welzijn van hun kuikens? Helpen deze dieren elkaar als ze in nood zijn en bijvoorbeeld aangevallen worden door een roofdier? Dromen deze dieren en kunnen ze onder invloed raken van drugs en alcohol?

Voor wie? De cursus is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de intelligentie en het gevoelsleven van kippen, varkens, runderen, paarden, schapen en geiten. Daarnaast is de cursus ook zeer geschikt voor mensen die professioneel met dieren werken en voor studenten van verschillende opleidingen. Een specifieke vooropleiding is niet vereist. Alle deelnemers krijgen na afloop een persoonlijk certificaat van deelname. Cursisten die alleen 1 cursusdag volgen krijgen een deelcertificaat. Tenslotte is er geen voorwaarde om vegetariër of veganist te zijn om deel te kunnen nemen aan deze cursus, iedereen is van harte welkom.

Voertaal: De voertaal tijdens de cursus is Nederlands. Wel is het handig als men passief Engels kan begrijpen, aangezien niet alle filmpjes die zullen worden getoond ondertiteld zijn.

Kosten. Deelname aan de cursus kost 140 euro. Deze cursus wordt een paar keer per jaar georganiseerd. Men kan dan ook alleen deelnemen aan 1 van de 2 cursusdagen en de ontbrekende cursusdag later in het jaar volgen. Deelname aan een afzonderlijke cursusdag kost 70 euro. Dit onderwijs is BTWvrij.

Korting voor mensen met minder draagkracht. Voor mensen met minder draagkracht, dat wil zeggen, mensen die moeten rondkomen van een inkomen rond het sociale minimum, bestaat er een speciale korting. Men betaalt dan 40 euro voor deelname aan de cursus of 20 euro per afzonderlijke cursusdag.

Data en tijden. De cursus bestaat uit twee zaterdagen: 20 en 27 januari 2024. Elke cursusdag begint om 11.30 en eindigt om 16.30 uur. De cursus wordt zonder lunch gegeven.

Locatie: Hoofdgebouw universiteit, De Boelelaan 1105 te Amsterdam. Deze locatie is goed te bereiken met auto en openbaar vervoer. Hulphonden zijn toegestaan in het gebouw.

Aanmelden: U kunt zich eenvoudig opgeven door een emailbericht te sturen naar estebanyes@gmail.com  of door onderstaand formulier in te vullen en te verzenden. U krijgt dan een emailbericht toegestuurd met daarin alle praktische details en een factuur voor Uw administratie.

Wilt U deze cursus liever online volgen? Dat kan, want deze cursus wordt ook online georganiseerd in de vorm van 3 Zoom bijeenkomsten op dinsdag 23 januari, donderdag 25 januari en dinsdag 30 januari. Klik hier voor alle informatie over deze online cursus.

Kijk op de Agenda pagina voor alle cursussen (fysiek en online) die in deze periode worden georganiseerd.

Eerdere deelnemers aan deze cursus waren: mensen die samenleven met kippen, varkens, runderen, paarden, geiten, schapen of andere dieren; medewerkers van opvangcentra en kinderboerderijen; boeren en medewerkers van de veehouderij; medewerkers van de Dierenbescherming en andere dierenorganisaties; mensen van de “dierenpolitie”; dierenartsen en paraveterinairen; studenten Diergezondheid en Management; docenten diergedrag hogescholen en universiteiten; dierengedragstherapeuten en paardencoachen; omnivoren, vegetariërs en veganisten.

Eerdere deelnemers over deze cursus:

“Was weer een bijzonder leerzame cursus! Een cursus die in mijn optiek voor iedereen interessant is. Dank!”

“Het was zeer de moeite waard: een aanrader!”

“Bedankt voor de inspirerende cursus en ik verheug me weer op een volgende cursus.”

“Wederom een boeiende cursus met een hele leuke gezellige presentator! Top!”

Herfstprogramma cursussen over dieren 2023

Komende herfst organiseert het Instituut voor Dieren in Filosofie en Wetenschap allerlei boeiende cursussen over wetenschappelijk onderzoek naar de intelligentie en het gevoelsleven van dieren. Met cursussen over honden en katten, maar ook over kippen, varkens en andere zogenaamde boerderij- of landbouwhuisdieren. Daarnaast richten weer andere cursussen zich over wat er bekend is bij alle dieren over een specifiek onderwerp, zoals bij de cursus over het gevoelsleven van dieren. Dit onderwijs wordt gegeven door psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas, die promoveerde op een studie van de beroemde mensapen in het taalonderzoek en die al decennia bezig is om meer bekendheid te geven aan de bijzondere intelligentie en het rijke gevoelsleven van alle dieren met wie we deze aarde delen. De cursussen zijn op HBO/WO niveau, maar een specifieke vooropleiding is niet vereist. Ze staan open voor iedereen die interesse heeft in dieren en diens kennis over dieren wil vergroten en verrijken. Deze herfst organiseren we ook weer het Dierendag Kindercollege, bedoeld voor kinderen in de lagere school leeftijd. En de nieuwe cursus over recente wetenschappelijke studies naar de intelligentie van katten keert ook terug in het programma. Ook blijven we doorgaan met het aanbieden van zowel online cursussen via Zoom, als cursussen op locatie in Amsterdam. 

Hieronder vind je het overzicht aan cursussen voor herfst 2023. Bij de cursus die je interesse heeft kun je op een link klikken voor meer informatie over de inhoud en de manier waarop je je kunt inschrijven voor deze cursus. 

DIERENDAG KINDERCOLLEGE “DIEREN KUNNEN OOK DENKEN EN VOELEN”

Speciaal voor kinderen in de lagere school leeftijd wordt een vrolijk Dierendag college georganiseerd waarin met veel filmpjes en foto’s een overzicht wordt gegeven van de belangrijkste ontdekkingen uit de wetenschap waaruit blijkt dat alle dieren slim zijn en gevoelens en emoties hebben. 

Dit kindercollege wordt alleen fysiek in Amsterdam georganiseerd, op zaterdag 30 september. Klik hier voor meer informatie.

DE INTELLIGENTIE EN HET GEVOELSLEVEN VAN KIPPEN, VARKENS, RUNDEREN, PAARDEN, SCHAPEN EN GEITEN

Ook bij de zogenaamde “boerderijdieren” vindt de laatste jaren steeds meer onderzoek plaats naar hun intelligentie en gevoelsleven. Daaruit blijkt dat ze veel slimmer en gevoeliger zijn dan we lang dachten. De cursus geeft je een vrolijk overzicht van het onderzoek met deze bijzondere dieren, waarbij allerlei onderwerpen op het gebied van hun intelligentie en gevoelsleven aan bod komen. Van kippenkuikens die al vroeg een behoorlijke intelligentie hebben, de emotionele gevolgen van scheiding tussen moeder en kind in de veeteelt, tot wilde zwijnen die hun soortgenoten uit een val bevrijden.

De cursus wordt in 2 delen in Amsterdam georganiseerd op zaterdagen 7 en 14 oktober. Klik hier voor meer informatie.

De online versie van deze cursus vindt in 3 Zoom bijeenkomsten plaats op woensdag 18 oktoberdinsdag 24 oktober en donderdag 26 oktober. Klik hier voor alle info over de online cursus.

VOELENDE DIEREN – HET GEVOELSLEVEN VAN DIEREN

Kunnen andere dieren dan mensen ook voelen? Wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat alle dieren een rijk gevoelsleven hebben en allerlei gevoelens en emoties met ons delen. Tijdens deze cursus krijgt U een overzicht van de affectieve neurowetenschap en van gedragsonderzoek naar het gevoelsleven van dieren. Van speelsheid, plezier en empathie tot rouw, trauma’s en veranderde bewustzijnstoestanden zoals dromen. 

Deze cursusdag wordt op zaterdag 28 oktober in Amsterdam georganiseerd. Klik hier voor meer informatie.

De online versie vindt in 2 delen plaats op dinsdag 31 oktober en donderdag 2 november. Klik hier voor alle info over de online cursus.

SLIMME HONDEN! DE INTELLIGENTIE VAN HONDEN

De vrolijke cursus waar al veel hondenliefhebbers aan hebben deelgenomen keert deze herfst ook weer terug. Tijdens deze cursus krijg je een up to date overzicht van meer dan 25 jaar wetenschappelijk onderzoek naar de intelligentie van honden. Van sociale intelligentie, fysieke intelligentie tot empathie. Als (niet verplicht) cursusboek gebruiken we De Wijsheid van Honden van Brian Hare. Voor iedereen die meer wil weten over honden.

De cursus wordt in 2 delen in Amsterdam georganiseerd op zaterdagen 11 en 18 november. Klik hier voor meer informatie.

De online versie van deze cursus vindt in 3 Zoom bijeenkomsten plaats op dinsdag 14 novemberdonderdag 16 november en dinsdag 21 november. Klik hier voor alle info over de online cursus.

SLIMME KATTEN! DE INTELLIGENTIE VAN KATTEN

De afgelopen jaren voeren onderzoekers ook steeds meer studies uit naar de intelligentie van katten. Daaruit blijkt dat katten in slimheid eigenlijk niet onderdoen voor honden. Allerlei onderwerpen komen aan bod, waaronder studies naar communicatie, herkenning van een ander als individu, begrip van intenties, aandacht en gevoelens, en nog veel meer. 

Deze cursus wordt in Amsterdam georganiseerd op zaterdag 25 november. Klik hier voor alle informatie.

De online versie van deze cursus vindt plaats op dinsdag 28 november. Klik hier voor alle informatie over deze online cursus.

Tot ziens deze herfst!